پیوند ها
نظرسنجی سایت
آمار بازدید سایت
مقاله علمی با عنوان آموزش ارزش ها(Word)
فرمت فایل: Word تایپ شده( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحات: 12 صفحه
عنوان مقاله: آموزش ارزش ها
چاپ شده در مجله: همایش روش های کاربردی آموزش در اسلام
قابل استفاده برای مجلات معتبر داخلی، مجلات علمی پژوهشی، مقالات کنفرانسی و تحقیقات دانشجویی
قسمتی از متن مقاله:
چکیده
تحولات همه جانبه و سریع جامعه جهانی، ارزش های الهی و انسانی را در معرض خطر قرار داده است. از این رو مواظبت بر حفظ و البته گسترش ارزش های اصیل و واقعی، وظیفه مسلم دست اندکاران فرهنگی بطور عام و دست اندرکاران تعلیم و تربیت بطور خاص قرا رگرفته است. بر اساس این نیاز، در بسیاری از نظام های آموزشی، بحث از «آموزش ارزش ها» به میان آمده است. آموزش ارزش ها در خارج از آموزه های دینی، به گونه ای متفاوت تعریف شده و به اجرا گذاشته می شود، به نحوی که در تضاد با مبانی اعتقادی دین الهی قرار می گیرد. از این رو ضروری است «آموزش ارزش ها» در چارچوب آموزه های الهی تعریف و الگودهی شود. در این مقاله تلاش می شود ابتدا تعریف و مفهوم آموزش ارزش ها ارائه شود. در ادامه تاریخچه مختصری در این باب مطرح و روش های جاری در آموزش ارزش ها معرفی می شود. به عنوان بحث پایانی تلاش شده است نمونه هایی از اصول و روش های حاکم بر آموزش ارزش ها در چارچوب آموزه های اسلامی معرفی و ضرورت ادامه تحقیق و تتبع در این خصوص مورد تأکید قرار گیرد.
کلید واژگان: ارزش ها، آموزش ارزش ها، اسلام
مقدمه
علیرغم تحولات و پیشرفتهای بوجود آمده در زمینه های گوناگون تعلیم و تربیت اعم از گسترش رشته های تربیتی، تحول در محتوای تعلیم و تربیت، تدوین روشهای جدید تدریس و توجه به مسائل روانشناختی، جامعه شناختی و فلسفی مربوط به تعلیم و تربیت و همچنین تحولات شگرف در زمینه هایی چون کسب مهارتهای عمومی، تکنیکهای رشد و تقویت حافظه، تئوریهای مربوط به آموزش و تربیت معلم متاسفانه در زمینه رویکردها و روشهای تربیت و آموزش اخلاقی و ارزشی، تلاشهای مفید و کافی صورت نگرفته است.(سجادی، 1379، ص22).
بحث آموزش ارزشها با توجه به معضلاتی که در چند قرن اخیر پیش روی ما بوده اهمیت خاص پیدا کرده و بر حسب ضرورت مورد توجه دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گرفته است. بر این اساس در بسیاری از نظام های آموزشی چه در سطح تعلیمات عمومی و چه در سطح آموزش عالی مقوله های به نام «آموزش ارزش ها» مطرح و پا به عرصه فعالیت های تربیتی گذاشته است.
تاریخچه آموزش ارزش ها
بی شک کتابهای آسمانی و در رأس آنها قرآن، از اولین کتاب هایی هستند که به بحث آموزش ارزشها پرداخته اند تا بشر بتواند با عمل به آنها مدینه فاضله را پی ریزی کند.
در چارچوب فعالیت های آکادمیک اخیر، رویکرد تبیین ارزشها از نیمه دوم دهه 1960 بوجود آمد و از آن زمان به بعد توسعه یافت. در این رویکرد مدرسه و یا معلم، نقشی خنثی دارد و از هیـچ رفتار اخلاقی ویژهای جانبداری نمیکند بلکه سعی میشود که کودکان از طریق فرآیند خود کشفی در اعمال و رفتارهای خود، ارزشهای خویشتن را بشناسند و راه صحیح را از غلط تشخیص دهند. رویکرد تبیین ارزشها، از طریق یک سری بازیهای کلاسی و انجام فعالیتهای مختلف در زمانهای بخصوصی به اجرا در میآید و برحسب موضوع درس و سطح سنی دانشآموزان فرق میکند (ریان، 1389،ص59).
در کشورهای متعددی مثل فیلیپین، یونسکو و استرالیا به بحث آموزش ارزشها بسیار پرداخته شده، این کار در سئول(1995)، توسط آپنیو آغاز شد. سپس دکتر تویلاگ در سال 2005 در یونسکو، پرفسور سیلویات و پرفسور ویلماس از دانشگاه فیلیپین پیشگامان این طرح بوده اند.
این طرح اقداماتی را هم در دانشگاه آکسفورد انگلستان بدنبال داشته است. در ممالک غربی این کار بسیار زیاد انجام شده است. طوری که اگر سری به سایت کتابخانه آنلاین بزنید کتابهای بسیاری به چشم می خورد، اما در ایران این کار بسیار کم شده و تنها طرح مشاهده شده خانم مهسا دری در سال 2012، تحت عنوان مروری بر زنجیره ارزش در آموزش عالی است که به عنوان طرح پیشگام در ایران بوده است.
همچنین خانم رضوان حکیم زاده با مقاله ای تحت عنوان «آموزش ارزش ها در محتوای کتاب های درسی دینی دوره ی راهنمایی: برررسی وضعیت موجود و ارائه راهکارهایی برای وضعیت مطلوب» به این بحث ورود پیدا کرده است.
وضعیت مطلوب این است که در ممالک اسلامی به خصوص در کشور ایران به بحث آموزش ارزشها پرداخته شود چون به نظر می رسد این بحث بیشتر متمایل به جنبه دینی است تا جنبه آموزشی اما متاسفانه در عمل نشانه های محدودی بر این امر می توان یافت و در نظام آموزشی رسمی جایگاهی ویژه و مجزا به آن داده نشده است. از این رو ضـروری است دسـت اندرکاران تعلیم و تربیت به طرح موضوع و ایده پردازی در مورد آموزش ارزشها بپردازند.
در تعلیم و تربیت، شیو های آموزش ارزش ها یکی از مباحث مهم شیوه های آموزشی است. شیوه های آموزشی نمونه های رفتاری است که عمل و پایبندی به آن ها موجب تحقق طرح های راهبرد آموزشی (روش ها) می شود. با توجه به رویکرد قرآنی به مباحث باید در تعلیم و تربیت ارزش ها از شیو های بکار گرفته شود که قرآن کریم برای آموزش معارف الهی از آن بهره برده است.
از طریق مشاهدات طبیعت و نعمتهای پروردگار به وجود علت و معلول و حقیقت مطلق پی می بریم. أَ فَلا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ. "آیا مردم در خلقت شتر نمینگرند که چگونه (به انواع حکمت و منفعت برای بشر) خلق شده است؟" (غاشیه 17).
اگر آموزش با شیوه محبت تلفیق گردد ماندگارتر خواهد شد. فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَکِّلينَ ." پس به برکت رحمتی از جانب خداوند با آنها ( امت خود ) نرمخو شدی ، و اگر بد خلق و سختدل بودی حتما از دورت پراکنده می شدند. پس ، از آنها درگذر و برایشان آمرزش طلب و در کارها با آنان مشورت نما ، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن ، که بی تردید خداوند توکل کنندگان را دوست دارد." (آل عمران 159).
ضرب المثلهای مناسب نقش بسیار مهمی در یادگیری ایفا می کنند. لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ. "اگر ما این قرآن (عظیم الشأن) را (به جای دلهای خلق) بر کوه نازل میکردیم مشاهده میکردی که کوه از ترس و عظمت خدا خاشع و ذلیل و متلاشی میگشت. و این امثال را برای مردم بیان میکنیم باشد که اهل (عقل و) فکرت شوند." (بقره 26).
خداوند در قرآن کریم از آوردن مثالهای کوچک و ساده شرم نمی کند. إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذينَ کَفَرُوا فَيَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلاً يُضِلُّ بِهِ کَثيراً وَ يَهْدي بِهِ کَثيراً وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقين. " بی تردید خداوند شرم نمی کند از اینکه مثلی بزند هر مثلی که باشد ، پشه و فراتر از آن یا فروتر از آن ، اما کسانی که ایمان آورده اند ( به واسطه تأمل و درک مقصود ، یا تعبّد و تسلیم ) می دانند که آن حق و به جا از جانب پروردگارشان است ، و اما کسانی که کفر ورزیده اند گویند: خداوند از این مثل چه اراده کرده است؟! ( آری خدا با بیان یک حقیقت ) بسیاری را بدان گمراه می کند ( سبب گمراهی اختیاری آنها می شود ) و بسیاری را بدان هدایت می نماید ، و جز فاسقان را بدان گمراه نمی سازد." (بقره 26)
یکی از شیوه های تاثیر گذار در تعلیم و تربیت قصه گویی است. قرآن بسیار از این روش استفاده کرده. نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِما أَوْحَيْنا إِلَيْکَ هذَا الْقُرْآنَ وَ إِنْ کُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغافِلينَ. " ما با وحی این قرآن به تو ، بهترین قصه را با بهترین شیوه داستان سرایی بر تو می خوانیم و حقیقت این است که تو پیش از این از بی خبران ( از این داستان ) بودی." (یوسف 3).
یکی از روش های که دین اسلام تاکید دارد گردش علمی است و می فرماید از چیزی که بدان علم نداری پرهیز کن. أَ فَلَمْ يَسيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِها أَوْ آذانٌ يَسْمَعُونَ بِها فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لکِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتي فِي الصُّدُور. " آیا در ( روی ) این زمین سیر نکرده اند تا برای آنها دل هایی پیدا شود که بدان بیندیشند یا گوش هایی که بدان بشنوند؟! زیرا در حقیقت چشم های ظاهر کور نمی شود و لکن دل هایی که در میان سینه هاست کور می گردد" (حج 46).
بنابر روایات معصومین (ع) و دانشمندان روان شناسی، آموزش کودکان قبل از ورود سن به دبستان باید به روش غیر مستقیم باشد. چون کودک در این دوره بسیار کودک مدار می شود و آموزش مستقیم به او سبب لجاجت و مقاومت او می شود. (سلطانی به نقل از صافی، 1391، ص1).
تهیه شده توسط سایت فایلکده برتر
مبلغ واقعی 19,875 تومان 20% تخفیف مبلغ قابل پرداخت 15,900 تومان
برچسب های مهم